Strafrecht – Pagina 6 – Hamer Advocaten

Vluchten kan niet meer (bij noodweer)

Dit is een blog over het onttrekkingsvereiste bij een beroep op zelfverdediging. Het gaat erover of je anders had moeten handelen.

De Wet DNA-onderzoek bij Veroordeelden, wat als je minderjarig bent?

Deze blog gaat over een vordering van cassatie in het belang der wet. Het betreft de vordering van advocaat-generaal Taru Spronken over de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden (hierna “de wet DNA-V”) en het onderscheid tussen meerderjarigen en minderjarigen. Je vindt de vordering hier. Ik zal in deze blog uiteenzetten:

– waarom deze vordering van belang is;

– wat er in de conclusie staat en;

– hoe dit in de dagelijkse praktijk gebruikt kan worden.

De Wet DNA-V houdt samengevat het volgende in. Als iemand veroordeeld wordt tot een vrijheidsbenemende straf of een taakstraf (geen geldboete), dient diegene in principe celmateriaal af te staan. Dit materiaal wordt vervoens opgenomen wordt in een databank. Dit gebeurt ook als de veroordeling nog niet onherroepelijk is. Dus het kan zo zijn dat de rechtbank je veroordeelt, je je DNA moet afstaan en je vervolgens in hoger beroep wordt vrijgesproken.

Het is mogelijk om bezwaar te maken tegen de verwerking van het DNA en je kunt je dan beroepen op de twee uitzonderingsgronden van de wet. Ofwel moet er in het verleden DNA van je zijn afgenomen en verwerkt, ofwel moet redelijkerwijs aannemelijk zijn dat het bepalen en het verwerken van DNA, gelet op de aard van het misdrijf of de bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd, niet van betekenis kunnen zijn voor de voorkoming, opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten.

Die laatste uitzondering was bijvoorbeeld van toepassing in de zaak van de Friese Snelwegblokkeerders. Verdere uitzonderingen kent de wet niet.

Tegen het bevel tot afname van het DNA kan geen bezwaar gemaakt worden. Wel kan er bezwaar worden gemaakt tegen de bepaling en verwerking (de opname in databanken) hiervan.

Er is behoorlijk wat reuring over deze wet geweest en er is dan ook eerder een cassatie in het belang der wet geweest over de toepassing van de Wet DNA-V bij de minderjarige. Hier werd de vraag opgeworpen of en in hoeverre dergelijke zaken anders behandeld moesten worden als er sprake is van een minderjarige verdachte. Destijds, in 2008, oordeelde de Hoge Raad dat de tekst, het doel en de strekking van de Wet DNA-V als uitgangspunt hebben dat bij iedere veroordeelde celmateriaal wordt afgenomen, tenzij zich een van de in het eerste lid genoemde uitzonderingen voordoet. Voor een verdere belangenafweging is volgens de Hoge Raad geen plaats. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen meerder- en minderjarigen. De Hoge Raad besluit zijn arresten met de overweging dat een dergelijke generieke uitzondering voor minderjarigen zoals de rechtbank die aanlegde ook niet aan het IVRK kan worden ontleend.

Meerdere rechtbanken konden zich niet vinden in dit strikte antwoord van de Hoge Raad en verdeeldheid bleef bestaan over de stand van zaken bij minderjarigen. Rechtbanken oordeelden onder andere dat een jonge leeftijd als bijzondere omstandigheid gold als in de uitzonderingen, of dat een dergelijke bevel tot het afstaan van DNA in strijd was met internationale verdragen. Er bleven ook rechtbanken die de minderjarigheid in het geheel geen rol lieten spelen bij de beoordeling.

Verder heeft het VN-mensenrechtencomité geoordeeld dat de Nederlandse werkwijze in strijd is met internationale verdragen en dat de Wet DNA-V onvoldoende maatwerk bevatte voor minderjarigen.

In het kader van deze uitspraken en de discrepantie van de uitspraken bij rechtbanken (sommigen betrokken de leeftijd van minderjarige nauwelijks bij de beoordeling, anderen gingen hier volop mee aan de haal), is besloten dat er (opnieuw) duidelijkheid verschaft dient te worden door de Hoge Raad.

Verder heeft de minister van Justitie & Veiligheid aangekondigd voornemens te zijn de wet te wijzigen, in die zin dat er pas een DNA-bevel gegeven zal worden als er een taakstraf van 40 uur of meer wordt opgelegd en dat de bewaartermijn van het DNA gehalveerd wordt.

De AG werpt een uitgebreide uiteenzetting op van (inter)nationale wetgeving, jurisprudentie en literatuur op dit gebied, die gezien de lengte van dit blogje niet herhaald zal worden. De gehele v ordering valt hier terug te lezen.

Uit al deze stukken leidt de AG af dat er geen aanknopingspunten zijn voor een algemene uitzondering voor minderjarigen. Het enkele feit dat een veroordeelde minderjarig is, maakt niet dat er een structurele uitzondering is voor de toepassing van de Wet DNA-V.

Echter nopen vooral de uitspraken van het VN-Mensenrechtencomité wel tot een ander beoordelingskader, namelijk dat er bij minderjarige veroordeelden telkens een individuele belangenafweging gemaakt moet worden. In dit kader is een wetswijziging zoals voorgesteld door de minister (een grens van 40 uur taakstraf) onvoldoende. Een individuele belangenafweging kan er immers ook toe leiden dat bij de oplegging van een (voorwaardelijke) taakstraf van meer dan 40 uur een bevel DNA afname nog steeds onrechtmatig is.

Er zouden dan ook bijzondere maatstaven moeten gelden als het gaat om een minderjarige veroordeelde. De wet hoeft hiervoor niet aangepast te worden. Minderjarigheid kan immers al worden aangemerkt als bijzondere omstandigheid waardoor het bevel achterwege dient te blijven. Wanneer geen recidive valt te verwachten en er ook geen aanwijzingen zijn dat de minderjarige andere misdrijven heeft gepleegd, moet door de rechter worden beslist dat de afname van het celmateriaal achterwege moet blijven.

Inmiddels heeft de Hoge Raad arrest gewezen in deze zaak. Het arrest is wat teleurstellend en gaat minder ver dan de advocaat-generaal. De Hoge Raad stelt eerst vast in haar overzichtsarrest dat de oude maatstaven blijven gelden, en stelt daarna:

“Hieraan kan worden toegevoegd dat, hoewel in de Wet geen onderscheid wordt gemaakt tussen meerderjarigen en minderjarigen, de rechter bij zijn oordeel of sprake is van “bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd” de omstandigheid dat de veroordeelde ten tijde van het plegen van het feit minderjarig was moet betrekken. Of, en in welke mate bijzondere omstandigheden aan de orde zijn, zal afhangen van de omstandigheden van het geval.
Een relevante factor in dit verband kan allereerst zijn of de gevolgen van het bepalen en verwerken van het DNA-profiel evident disproportioneel zijn, gelet op de omstandigheid dat het feit is begaan toen de veroordeelde minderjarig was. Daarnaast kan de rechter betrekken of, mede gelet op de omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd en de leeftijd van de veroordeelde ten tijde van het misdrijf, sprake is van een gering recidivegevaar. Daarvoor kan ook van belang zijn of aanwijzingen bestaan voor eerder gepleegde relevante misdrijven.”

Het helpt dus, zeker als minderjarige, om aan te voeren dat de verwerking van het DNA disporoprtioneel zwaar is. Een advocaat kan hierbij zeker helpen.

Rechtbanken door het land verschillen op dit moment in werkwijze. Sommige rechtbanken hanteren de aangekondigde grens van 40 uur al, waar andere rechtbanken de minderjarigheid van een verdachte geheel niet in hun oordeel betrekken. Het voorstel van de AG biedt meer ruimte. Het vergt een werkelijke beoordeling van het geval, waarbij ook ruimte bestaat voor argumentatie als er een hogere straf wordt opgelegd dan 40 uur. Zeker waar er sprake is van kwajongensgedrag, zoals een uit de hand gelopen examenstunt of het spuiten van graffiti, geeft voorstel van de AG handvatten voor een gegrond bezwaar.

Mocht je nou zijn opgeroepen om DNA af te staan en minderjarig zijn, of mocht uw kind zijn opgeroepen hiertoe en u wenst hiertegen bezwaar te maken, dan kunt u Michiel Schimmel bereiken op 035 69 44 8 33 of via michiel@hameradvocaten.nl.

Wanneer mag je erop vertrouwen dat een zaak geseponeerd is?

Strafrechtelijke vervolging na een tackle op het voetbalveld, het kan ook u overkomen

Dit is wederom een blog over strafrecht in sportsituaties, bedoeld voor iedereen die weleens een te harde overtreding heeft gemaakt.

Wat als je rijbewijs is ingevorderd na te hard rijden of rijden onder invloed?

Deze blog gaat over wat je kan doen als je rijbewijs is afgepakt na te hard rijden of rijden onder invloed.

Gratis gesprek met een advocaat voor een OM-zitting

Zoals de Raad voor Rechtsbijstand al eerder bekend maakte, kunnen verdachten die zich op vrije voeten bevinden een gratis gesprek met een advocaat krijgen indien de officier van justitie voornemens is een strafbeschikking op te leggen.

Er vindt geen draagkrachttoets plaats en er wordt geen eigen bijdrage opgelegd. Vanaf 1 april 2021 wijst het Openbaar Ministerie (OM) in alle uitnodigingen voor een verhoor als hiervoor bedoeld, de verdachte op die mogelijkheid. Als een verdachte in aanmerking komt voor het standaard consult staat dit dus altijd in de brief vermeld die hij of zij ontvangt van het OM.

Het standaard consult moet ergens tussen het contact met de advocaat en de dag van de hoorzitting plaatsvinden. Voor het voeren van het gesprek is geen specifieke vorm vereist. Afhankelijk van de situatie kan dat gesprek telefonisch, via een beeldverbinding of face-to-face plaatsvinden.

Ook ons kantoor doet hieraan mee. Mocht u een strafbeschikking ontvangen waarop staat dat je contact kan zoeken met de Raad voor Rechtsbijstand, dan staat het je vrij direct contact te zoeken met ons kantoor. Bij ons op kantoor behandeld Michiel Schimmel de strafzaken. Hij is bereikbaar via michiel@hameradvocaten.nl, 035 69 44 8 33 of bij spoed via 06 247 196 89. Als u contact met ons zoekt, dan is het handig om de strafbeschikking bij de hand te hebben.

Wij kunnen u alsdan adviseren over de gevolgen van het al dan niet accepteren van een strafbeschikking, de kosten en baten van het instellen van verzet en het eventueel meenemen van een advocaat naar de zitting. Verder kunnen wij, als u ons op tijd belt, uw dossier opvragen en een nadere inschatting geven van uw kansen. Hierbij geldt wij dat wij geen positieve uitkomst kunnen garanderen.

Als u daarnaast onze bijstand wenst op de OM-hoorzitting, dan gelden “oude” regels. Hiervoor blijft het aanvragen van een toevoeging van toepassing en geldt de inkomenstoets met vaststelling eigen bijdrage. Meer informatie over de totstandkoming van deze regeling treft u hier https://www.advocatenorde.nl/nieuws/gratis-consult-van-advocaat-bij-om-strafbeschikking.

Hou gewoon je mond dicht als je aangehouden bent

Opsporingsmethodes, en dan voornamelijk bijzondere opsporingsmethodes, zijn de laatste tijd vol in het nieuws. Van de mr. Big methode tot ontvoerde getuigen, er is veel aan de hand in opsporingsland. Deze zaak gaat over een heel simpele, te wetenhet stelselmatig inwinnen van informatie door een politieagent, zonder dat de verdachte weet dat het een politieagent is. Deze blog is geschreven naar aanleiding van deze conclusie van de advocaat-generaal.
Wat was er aan de hand? De verdachte wordt verdacht van brandstichting in een woning waarbij een slachtoffer overleden is.

De verdachte is op 7 maart 2017 aangehouden en maakte tijdens verhoren gebruik van haar zwijgrecht. Verder was ze aangemerkt als kwetsbare verdachte Terwijl de verdachte in het arrestantencomplex zat (de zaak maakt niet duidelijk welk complex, maar gezien de vermeende pleegplaats neem ik aan het arrestantencomplex te Houten), knoopte een medeverdachte een praatje aan op de luchtplaats. Dit gesprek ging al snel van een algemeen praatje naar een gesprek waarin de verdachte de brandstichting grofweg bekende. De medeverdachte was echter geen aangehouden verdachte, maar een undercover politieagent. In deze blog lees je wat de advocaat-generaal van deze methode vindt.

In geval van verdenking van een misdrijf kan de officier van justitie in het belang van het onderzoek bevelen dat een opsporingsambtenaar als bedoeld in de artikelen 141, onderdelen, b, c en d, en 142, zonder dat kenbaar is dat hij optreedt als opsporingsambtenaar, stelselmatig informatie inwint over de verdachte.

De agent werkte undercover als medegedetineerde op basis van artikel 126j van het Wetboek van Strafvordering. Dit artikel luidt voor zover van belang:

De Hoge Raad heeft in 2002 een aantal eisen geformuleerd voor toepassing van dit artikel, te weten:

– de bijzondere ernst van het misdrijf moet de inzet van het middel rechtvaardigen (proportionaliteit), terwijl een andere wijze van opsporing redelijkerwijs niet voorhanden is (subsidiariteit);

– de verklaringen mogen niet worden verkregen in strijd met de verklaringsvrijheid van de verdachte zoals gewaarborgd door artikel 29 Sv en artikel 6 EVRM. Daarbij komt betekenis toe aan de proceshouding van verdachte, hetgeen zich in het voorbereidend onderzoek voor en gedurende de periode waarin de informant optreedt heeft afgespeeld, de aard en intensiteit van de door de informant ondernomen activiteiten jegens de verdachte, de mate van druk die daarvan jegens de verdachte kan zijn uitgegaan en de mate waarin de handelingen en gedragingen van de informant tot de desbetreffende verklaringen van de verdachte hebben geleid (HR 9 maart 2004, ECLI:NL:HR:2004:AN9195);

– er moet een voldoende nauwkeurige verslaglegging zijn zodat de rechter in staat wordt gesteld het een en ander te kunnen beoordelen. Naast verslaglegging door middel van verbalisering ligt in de rede dat voor zover dat bij de uitvoering van het opsporingstraject mogelijk is, de communicatie auditief of audiovisueel wordt geregistreerd (HR 19 december 2019, (ECLI:NL:HR:2019:1983).

Het EHRM heeft in de zaak Allan tegen het Verenigd Koninkrijk aangegeven dat het zwijgrecht voortvloeit uit de verklaringsvrijheid van de verdachte en bedoeld is om een verdachte te beschermen tegen oneigenlijke druk van de autoriteiten, waardoor (ook) voorkomen wordt dat valse bekentenissen worden afgelegd.[1]

Bij het gerechtshof werd ten eerste de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie bepleit. Hierin gaat het hof niet mee. Het hof stelt dat het ging om een levensdelict waarbij een jong meisje was omgekomen, wat de inzet van het middel rechtvaardigt. Verder stelt het hof dat de kans om met minder verstrekkende middelen tot een bekentenis te komen, niet reëel was. Een uitzending op Opsporing Verzocht en onderschepte communicatie hadden geen hard bewijs opgeleverd.

Verder stelt het Gerechtshof dat de verklaringsvrijheid niet in het gedrang is gekomen. Immers werd er volgens het gerechtshof door de undercover agent geen druk uitgeoefend. Verder blijkt uit het feit dat zij ging zwijgen op het moment dat zij doorkreeg dat er camera’s hingen, zij haar wil kon bepalen.

Tevens stelt het gerechtshof dat direct na de inzet van de undercover agent een gedetailleerd proces-verbaal is opgemaakt en dat dit niet gebeurde tijdens de gesprekken. Verder zijn de gesprekken niet opgenomen, terwijl dit makkelijk had gekund en wel gebeurde in de verhoren. Verder was de verdachte kennelijk kwetsbaar. Nu dit wel had moeten gebeuren, en niet gebeurd is, vindt het hof dat er een onherstelbaar vormverzuim heeft plaatsgevonden.

De vraag is dan welke gevolgen er aan dit verzuim verbonden moeten worden. Voor niet-ontvankelijkheid is volgens het gerechtshof geen plek, tevens is het verzuim volgens het hof niet ernstig genoeg voor bewijsuitsluiting. Dit onder andere omdat de verdachte daderkennis had in het verhoor. Ze verklaarde dat de brand was gesticht met een graffitispuitbus. Dit was tot dan toe nog niet bekend. Hierom volstaat het hof met een constatering van het verzuim en verbindt het hof er geen gevolgen aan.

Over onder andere dit oordeel klaagt de verdachte bij de Hoge Raad. De advocaat-generaal gaat uitgebreid hierop in, te beginnen met de niet-ontvankelijkheid. Ten aanzien van de niet-ontvankelijkheid heeft het hof besloten, aldus de advocaat-generaal, dat niet een zodanige inbreuk is gemaakt op het recht van de verdachte tot een eerlijke behandeling van de zaak dat geen sprake meer kan zijn van een eerlijk proces als in artikel 6 EVRM. Hiervoor was de verslaglegging, ondanks het ontbreken van opnames, voldoende nauwkeurig.

Dan de bewijsuitsluiting. Ten eerste stelt de advocaat generaal vast dat het verloop van de gesprekken met de undercover agent wel gecontroleerd kan worden aan de uitvoerig en gedetailleerd opgestelde stukken. Het ontbreken van opnames betekent volgens de advocaat-generaal niet dat de stukken van de politie per definitie onwaar zijn. In dit geval heeft het hof geoordeeld dat de stukken voldoende betrouwbaar zijn, een oordeel wat volgens de advocaat-generaal gezien de selectie- en waarderingsvrijheid niet onbegrijpelijk is.

Verder stelt de advocaat-generaal dat de verkregen processen-verbaal niet verkregen zijn door het ontbreken van opnames. Het bestaan van deze stukken is geen gevolg van het vergeten van het opnemen van de gesprekken. Gelet op dit alles faalt dit middel volgens de advocaat-generaal.