Skip to content

Werkgeversgeweld: als machtsmisbruik het ontslagproces bepaalt

Wanneer ontslag geen overleg meer is

Al meer dan 30 jaar vertegenwoordig ik werknemers in kwesties omtrent het beëindigen van arbeidsrelaties. In veel gevallen verloopt de beëindiging in goed overleg en zonder tussenkomst van een advocaat. Wanneer ik wel betrokken raak, is de situatie lang niet altijd conflictueus. Toch komt het vaak voor dat werkgevers, zodra zij besluiten afscheid te nemen van een werknemer, weinig zorgvuldig omgaan met deze werknemer. De werknemer wordt dan plots met vijandigheid bejegend, waarbij het machtsvoordeel van de werkgever wordt benadrukt.>

Een schrijnend voorbeeld uit de praktijk

Onlangs deelde Karin Bosman, vertrouwenspersoon en actief op LinkedIn, de volgende casus:
“Ze werd gedwongen om ontslag te nemen. Toen ze dat weigerde, volgde de dreiging dat haar loon zou worden stopgezet. Daarna kwam het voorstel. Een vaststellingsovereenkomst, ver onder het wettelijk minimum.”

De rol van HR: hooghartig en intimiderend

In dergelijke situaties neem ik namens mijn cliënt contact op met de HR-manager om te achterhalen welke motieven en gronden er zijn voor het beoogde ontslag. Regelmatig reageert de HR-medewerker hooghartig of stelt hij – maar meestal een zij – retorische vragen over mijn kwaliteiten. Vaak laten zij zich badinerend uit over de kwaliteiten van mijn cliënt en diens vermeend disfunctioneren: “heeft hij/zij u niet verteld dat….?”

Meestal ontbreken concrete aanwijzingen, laat staan bewijzen, en staat het vermeende disfunctioneren haaks op goede beoordelingen. Toch wordt soms beweerd dat de werknemer de werkgever dankbaar zou moeten zijn voor de aangeboden regeling, zelfs wanneer deze niet aan de wettelijke normen voldoet. Daarbij wordt fijntjes gewezen op procesrisico’s: “Weet uw cliënt eigenlijk wel wat procederen gaat kosten?”

Drukmiddelen en dreigementen

Het inzetten van drukmiddelen blijkt in de praktijk effectief te zijn. Loyale en conflictmijdende medewerkers voelen zich miskend en vernederd en kiezen vaak alsnog voor de ongunstige regeling, vluchtend voor die ervaring in de hoop het trauma te ontlopen.
Indien de werknemer bezwaar maakt, volgen regelmatig aanvullende beschuldigingen, zoals:

  • ongeoorloofd verzuim
  • negatieve verklaringen van collega’s
  • een vermeende relatie met een collega
  • gemiste orders of klachten van klanten
  • of zelfs aangekondigd onderzoek door een detectivebureau

Dergelijke dreigingen worden ingezet vanuit een machtspositie om het gewenste resultaat af te dwingen. Ik kwalificeer dit als grensoverschrijdend gedrag van werkgeverszijde, oftewel werkgeversgeweld.

Waarom dit werkgeversgeweld heet

Hoewel er legitieme redenen kunnen zijn voor een beëindiging van het dienstverband – ook indien de werknemer zich daar niet in kan vinden – is er een groot verschil tussen een zakelijke beëindiging en het inzetten van intimidatie of misbruik van macht. Het laatste is niet alleen schadelijk voor de werknemer, maar ondermijnt ook het vertrouwen in de organisatie en het arbeidsklimaat in brede zin.

De constructieve weg: respect en zorgvuldigheid

Het verdient altijd de voorkeur om met respect en zorgvuldigheid tot een oplossing te komen. Het is constructiever gezamenlijk tot een passende regeling te komen, waarbij fatsoen en een redelijke compensatie centraal staan. Helaas wordt dit niet altijd nagestreefd, wat uiteindelijk zelden in het voordeel werkt van de zich misdragende partij.
Werkgeversgeweld