Deze blog gaat over vormverzuimen in het voorbereidend onderzoek van een strafzaak. Meer specifiek gaat deze blog over de zogenaamde “Schutznorm”. De Hoge Raad heeft hierover op 11 mei 2021 een belangwekkende uitspraak gedaan, die je hier vindt.
De Schutznorm werd tot 2020 als volgt verwoord:
“Indien het niet de verdachte is die door de niet-naleving van het voorschrift is getroffen in het belang dat de overtreden norm beoogt te beschermen, zal in de te berechten zaak “als regel” geen rechtsgevolg behoeven te worden verbonden aan het vormverzuim.”
Als een vormverzuim niet was begaan in het voorbereidend onderzoek van de zaak van de verdachte (bijvoorbeeld een onrechtmatige doorzoeking, maar niet in het huis van de verdachte, zoals hier) of als er een vormverzuim heeft plaatsgevonden bij het onderzoek naar een ander feit dan later ten laste gelegd (zoals in deze zaak waarbij een auto onrechtmatig werd doorzocht op verdenking van een diefstal, maar waarbij drugs werden aangetroffen en de verdachte daarvoor werd vervolgd), dan werden er geen rechtsgevolgen verbonden aan dit verzuim.
Hierdoor werden soms ernstige verzuimen niet gesanctioneerd, simpelweg omdat een bepaalde verdenking er nog niet was of omdat een verdachte voor dat feit niet gedagvaard werd. Hierin lijkt anno 2021 verandering te zijn gekomen.
Wat was er aan de hand? Een verdachte is veroordeeld voor, samengevat, wapenbezit. De verdediging had in hoger beroep bepleit dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk verklaard diende te worden omdat er een doorzoeking had plaatsgevonden op grond van (toen al bekende) foutieve informatie en omdat de naam van de verdachte bij de belangrijkste getuige in de mond was gelegd. Bij deze doorzoeking was bewijs aangetroffen voor het voorhanden hebben van vuurwapens
Het gerechtshof had dit verweer verworpen omdat de (vermeende) vormverzuimen zich hadden voorgedaan in een onderzoek betreffende gijzeling. De verdachte was echter niet gedagvaard voor gijzeling maar voor wapenbezit, dus de onrechtmatige doorzoeking had niet plaatsgevonden in het vooronderzoek naar het wapenbezit en er hoeven dan ook geen gevolgen aan te worden verbonden.
De advocaat-generaal, een adviseur van de Hoge Raad, legt aan de hand van een uitgebreide conclusie uit waarom dit standpunt van het gerechtshof geen stand meer kan houden. De advocaat-generaal leidt uit een arrest van 1 december 2020 af dat de maatstaf dient te zijn of het betreffend vormverzuim van bepalende invloed is geweest op het verloop van het opsporingsonderzoek van het uiteindelijk ten laste gelegde feit. Aan die maatstaf is volgens de advocaat-generaal voldaan.
De Hoge Raad volgt de conclusie van de advocaat-generaal en stelt dat de norm moet zijn of een bepaald verzuim “van bepalende invloed moet zijn geweest” op het verloop van het opsporingsonderzoek naar en/of de vervolging van de verdachte ter zake van het ten laste gelegde feit. Hiermee lijkt de Schutznorm zoals tot op heden geformuleerd grotendeels vervallen.
Mocht je verdacht worden van een strafbaar feit, dan kan een goede advocaat het verschil voor je maken. Het beoordelingskader bij vormverzuim is streng en een fout in de onderbouwing is snel gemaakt. Mochten hier vragen over zijn, dan kun je altijd bellen met Michiel Schimmel, onze strafrechtadvocaat te Bussum (landelijk werkzaam).
